Datowanie w archeologii
dla badaczy zajmujących się historią człowieka ważnym elementem refleksji pozostaje chronologia wydarzeń. Archeolodzy mają dostęp do różnych technik datowania stanowisk archeologicznych lub przedmiotów znalezionych na tych stanowiskach. Istnieją dwie główne kategorie metod datowania w archeologii: datowanie pośrednie lub względne oraz datowanie absolutne., Datowanie względne obejmuje metody polegające na analizie danych porównawczych lub kontekstu (np. geologicznego, Regionalnego, kulturowego), w którym znajduje się obiekt, który chce się datować. Takie podejście pomaga uporządkować wydarzenia chronologicznie, ale nie podaje bezwzględnego wieku obiektu wyrażonego w latach. Datowanie względne obejmuje różne techniki, ale najczęściej stosowane są Analizy stratygraficzne gleby i typologia.
z drugiej strony, datowanie absolutne obejmuje wszystkie metody, które dostarczają danych o rzeczywistym szacowanym wieku obiektów archeologicznych lub zawodów., Metody te zazwyczaj analizują zjawiska transformacji fizykochemicznej, których tempo jest znane lub można je stosunkowo dobrze oszacować. Jest to jedyny rodzaj technik, które mogą pomóc wyjaśnić rzeczywisty wiek obiektu. Metody datowania absolutnego obejmują głównie datowanie radiowęglowe, dendrochronologię i termoluminescencję.
Datowanie względne
Stratygrafia
zainspirowana geologią, stratygrafia wykorzystuje zasadę superpozycji warstw, która sugeruje, że w sukcesji niezakłóconych gleb górne horyzonty są nowsze niż dolne., Ogólnie każda warstwa jest izolowana w oddzielnej jednostce chronologicznej, która zawiera artefakty. Jednak metoda ta jest czasami ograniczona, ponieważ ponowne zajęcie obszaru może wymagać wykopu w celu ustalenia fundamentu budynku, na przykład, który przechodzi przez starsze warstwy. W tym przypadku, nawet jeśli fundament budynku znajduje się na tym samym poziomie stratygraficznym, co poprzednia okupacja, oba wydarzenia nie są współczesne.
datowanie stratygraficzne pozostaje bardzo wiarygodne, jeśli chodzi o datowanie obiektów lub zdarzeń w niezakłóconych poziomach stratygraficznych., Na przykład najstarsze znane do tej pory szczątki ludzkie w Kanadzie, Znalezione w Gore Creek, zostały datowane przy użyciu stratyfikacji gleby. Kości zostały zakopane pod (i dlatego są starsze) warstwą popiołu, która powstała w wyniku erupcji wulkanicznej datowanej na 7000 lat BP (wcześniej; „obecny” wskazuje na ok. 1950). Następnie datowanie radiowęglowe, absolutna technika datowania, została użyta do bezpośredniego datowania kości i podała datę 8250 BP, pokazując, jak przydatne może być połączone datowanie względne i absolutne.,
Co więcej, datowanie stratygraficzne jest czasami oparte na obiektach, które znajdują się w warstwach glebowych. Rzeczywiście, niektóre przedmioty, których dokładny lub przybliżony wiek jest znany, nazywane są ” artefaktami diagnostycznymi.”Przykładami takich obiektów są bardzo specyficzne narzędzia kamienne, różne style garncarstwa, przedmioty należące do określonego okresu (np. Okres historyczny lub reżim Francuski), monety z datą produkcji lub inne przedmioty noszące znak towarowy i których historię można prześledzić w zapisach historycznych., Ich obecność na stanowiskach archeologicznych jest wykorzystywana do datowania warstw gleby oraz obiektów i wydarzeń, z którymi są związane, a tym samym przyczynia się do udoskonalenia chronologii stanowisk.
Typologia
Typologia jest metodą, która porównuje obiekty referencyjne w celu sklasyfikowania ich według ich podobieństwa lub odmienności i powiązania ich z określonym kontekstem lub okresem., Technika ta jest często stosowana, gdy niemożliwe jest wykorzystanie metod datowania absolutnego; ogólnie pozwala archeologom zidentyfikować okres, do którego należy obiekt kulturowy lub obiekt, bez określania daty okupacji. Metoda ta jest stosowana przede wszystkim do punktów pocisku i naczyń ceramicznych. Mają one wiele cech użytych do ich porównywania, takich jak morfologia i surowce w przypadku narzędzi kamiennych oraz techniki i motywy dekoracyjne w przypadku ceramiki.,
Datowanie absolutne
Datowanie radiowęglowe
datowanie radiowęglowe jest najczęściej stosowaną techniką datowania w archeologii. Opiera się na zjawisku naturalnym, które jest podstawą życia na ziemi. Rzeczywiście, węgiel 14 (14C) powstaje z reakcji wywołanej przez promienie kosmiczne, które przekształcają azot w węgiel 14, a następnie dwutlenek węgla, łącząc się z węglem 12 (12C) i węglem 13 (13C), które są stabilnymi izotopami węgla., Po śmierci organizmu, jakakolwiek wymiana ustaje i węgiel 14, który jest radioaktywny i dlatego niestabilny, powoli zaczyna się rozpadać w znanym tempie (okres półtrwania 5730 lat, czyli po tym okresie pozostaje tylko połowa całkowitego węgla 14 obecnego w momencie śmierci). Ilość węgla 14 pozostała w materiale do tej pory jest porównywana ze standardem referencyjnym (stosunek 14C / całkowity węgiel, 12C i 13C) w celu obliczenia czasu, jaki upłynął od jego wystąpienia., Próbka wymaga od 10 do 20 gramów materii i zwykle składa się ze zwęglonego materiału organicznego, głównie węgla drzewnego, ale Kości (patrz zooarcheologia) i muszle można również datować za pomocą tej techniki. Wstępny odczyt datuje okaz, który jest następnie kalibrowany, biorąc pod uwagę tę datę i jej zgodność z mierzalnym poziomem węgla 14 przechowywanego w czasie w pierścieniach wzrostu niektórych gatunków drzew, w tym sekwoi i sosny bristol. Wyniki datowania radiowęglowego są wyrażone w latach i obejmują zakres czasowy (np. 630± 60 BP)., Następnie kalibracja tej daty zapewnia przedział czasu, w którym można umiejscowić datowane zdarzenie lub obiekt(np. 1275-1425 AD). Datowanie radiowęglowe może być jednak stosowane tylko do datowania obiektów, które mają mniej niż 50 000 lat.
Dendrochronologia
Dendrochronologia jest metodą badania pierścieni pni drzew w celu zdefiniowania sekwencji charakterystycznych poprzez analizę morfologii pierścieni wzrostu dla danego gatunku., Metoda ta opiera się na zasadzie, że na zmienność wzrostu drzew z roku na rok wpływa stopień opadów atmosferycznych, nasłonecznienie, temperatura, typ gleby i wszystkie warunki otoczenia, a w konsekwencji można wyróżnić wzorce referencyjne. Kilka zestawów pierścieni z różnych drzew jest dopasowanych, aby zbudować średnią sekwencję., Następnie nakładające się Serie przeciętnych sekwencji z drzew, które wymarły w różnym czasie i pochodzą z różnych źródeł (tj. drewna budynków historycznych, archeologicznych i kopalnych lasów) są wykorzystywane do budowy sekwencji chronologicznej obejmującej kilkaset lat, która staje się odniesieniem. Ostatecznie datowanie absolutne uzyskuje się poprzez synchronizację sekwencji średnich z seriami żywych (a więc datowalnych) drzew, a tym samym zakotwiczenie chronologii pierścienia drzewa w czasie.,
Dendrochronologia wykorzystuje głównie gatunki drewna miękkiego, które są wrażliwe na zmiany warunków wzrostu, podczas gdy drewno liściaste wykazuje raczej niewielkie różnice w szerokości pierścienia. Metoda ta zapewnia bardzo dokładne datowanie, czasami do najbliższego roku. Jest on szczególnie używany do opracowania krzywych kalibracyjnych używanych do korygowania danych uzyskanych z datowania radiowęglowego, techniki, która pozostaje nieprecyzyjna ze względu na wahania stężenia węgla 14 w atmosferze na przestrzeni wieków.,
Termoluminescencja
Termoluminescencja wykorzystuje zjawisko promieniowania jonizującego, które naturalnie występuje w atmosferze. Technika ta opiera się na unikalnych właściwościach fizykochemicznych niektórych minerałów (zwłaszcza kwarcu i skalenia), które mają niedoskonałą strukturę i dlatego zachowują pierwiastki radioaktywne w środowisku naturalnym. Na przykład, gdy minerały te są podgrzewane podczas pieczenia garnka podczas okupacji stanowiska archeologicznego, pułapki utworzone przez ich strukturę krystaliczną są opróżniane, a zegar jest resetowany do zera., Następnie całkowite natężenie napromieniowania (paleodoza) od czasu resetu oblicza się przez ponowne podgrzanie próbki, a wynik ten porównuje się z rocznym poborem zarejestrowanym przez dozymetr zainstalowany na stanowisku archeologicznym, na którym znaleziono datowany obiekt. Obliczenia (wiek okazu = paleodoza/dawka roczna) dostarczają informacji o tym, kiedy garnek został upieczony, a tym samym o chronologii okupacji archeologicznej, w której został znaleziony.
Termoluminescencja jest techniką wymagającą skomplikowanej manipulacji., Aby uzyskać datę dla pojedynczej próbki ceramiki, konieczne jest wykonanie laboratoryjnej frakcjonowania minerału glinianego używanego do produkcji ceramiki i przygotowanie prawie 75 podpróbek; niektóre z nich są podgrzewane w celu uwolnienia poziomu termoluminescencji, podczas gdy inne otrzymują dawkę promieniowania w celu zmierzenia ich wrażliwości na promieniowanie. Termoluminescencja może zastąpić datowanie radiowęglowe do datowania wydarzeń, które miały miejsce ponad 50 000 lat temu; jest używana głównie do datowania kominków kamiennych, ceramiki i pozostałości po pożarze.